بررسی اثر ضد تشنج اسانس بخش هوایی گیاه مورخوش بر آستانه تشنجات کلونیک ناشی از تزریق وریدی و صفاقی پنتیلن تترازول و تشنجات تونیک ناشی از ماکزیمال الکتروشوک در موش سوری

مقاومت دارویی و عوارض جانبی داروهای ضد صرع موجود، از مهم ترین موانع در درمان صرع محسوب می شوند. مطالعاتی که پیرامون طب سنتی، از طریق بررسی گیاهان دارویی انجام می گیرد، با هدف دستیابی به ترکیبات جدید با مکانیسم اثر متفاوت و سمیت کمتر، طراحی می شود. مورخوش (تیره نعناع)، گیاهی منحصر به فرد و بومی نواحی جنوبی ایران می باشد. این گیاه در طب سنتی، به عنوان ترکیب ضد باکتری، ضد اسپاسم، و ضد تشنج مورد استفاده قرار می گرفته است. از آنجایی که کروماتوگافی گازی اسانس بخش های هوایی گیاه مورخوش، دو ترکیب ترپنوئیدی لینالول و کامفور را به عنوان اجزاء اصلی تشکیل دهنده اسانس معرفی کرده و با توجه به اینکه مطالعات متفاوتی در مورد لینالول (یکی از اجزاء اصلی موجود در اسانس بسیاری از گیاهان آروماتیک) در حیطه بیماری صرع انجام گرفته، مطالعه حاضر به منظور بررسی اثرات ضد تشنج اسانس گیاه مورخوش و مکانیسم های احتمالی دخیل در آن صورت گرفت. گیاه مورخوش از بندرعباس واقع در استان هرمزگان جمع آوری شد و با استفاده از روش تقطیر با آب در دستگاه کلونجر اسانس گیری صورت گرفت سپس شناسایی ترکیبات موجود در اسانس توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی انجام گرفت. دوزهای متفاوت اسانس مورخوش (5, 10, 20, 40 mg/kg)، دیازپام (0.1, 0.05, 0.025 mg/kg) و تجویز همزمان دیازپام (0.025 mg/kg) + اسانس مورخوش (5 mg/kg) یک ساعت قبل از تـزریـق صفاقی ptz (85 mg/kg) و انفوزیون وریدی %0.5 ptz به صورت صفاقی صورت گرفت. سپس آستانه تشنجات کلونیک ناشی از تزریق وریدی و مدت زمان تأخیر در بروز اولین تشنج کلونیک، تعداد تشنجات کلونیک و میزان مرگ و میر ناشی از تزریق صفاقی ptz مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی احتمال درگیری سیستم گاباارژیک از فلومازنیل استفاده شد و از تجویز l-name (مهارکننده انتخابی غیر نیتریک اکساید سنتاز) و آمینوگوانیدین (مهارکننده انتخابی نیتریک اکساید سنتاز القایی) جهت بررسی نقش مسیر نیتریک اکساید در اثرات ضد تشنجی اسانس مورخوش در آستانه تشنجات کلونیک ناشی از تزریق وریدی ptz استفاده شد. در مدل ماکزیمال الکتروشوک، تحریک الکتریکی (35 ma، 50 hz، به مدت 0.2 s) از طریق الکترودهای گوشی به 4 گروه ده تایی موش سوری منتقل شد، هـر یـک از این 4 گروه به ترتیب تحت تجویز دوزهای 20 mg/kg و 40 اسانس، روغن بادام شیرین (کنترل) و فنی- توئین سدیم 25 mg/kg قرار گرفته بودند. نهایتاً درصد حیواناتی که در هر گروه تشنجات تونیک پاهای عقبی را تجربه کردند، گزارش شد. دوزهای 10, 20, 40 mg/kg اسانس مورخوش به صورت معناداری باعث افزایش آستانه تشنجات کلونیک شده و دوزهای 20, 40 mg/kgبه صورت معناداری باعث کاهش تعداد تشنجات کلونیک و میزان مرگ و میر شدند. تجویز همزمان دوزهای غیر مؤثر اسانس (mg/kg 5) و دیازپام (mg/kg 0.025) در مقایسه با کنترل، دارای اثرات افزایشی بر آستانه تشنجات کلونیک و تأخیر در زمان بروز اولین تشنج کلونیک بودند که این اثرات با تجویز فلومازنیل مهار شد. همچنین تجویز l-name (mg/kg 2.5) و آمینوگوانیدین (100 mg/lg) پیش از تزریق دوزهای 20 mg/kg و40 اسانس مورخوش، باعث مهار اثرات ضد تشنجی اسانس مورخوش شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که اسانس مورخوش دارای اثرات ضد تشنجی بوده و این اثرات، احتمالاً از طریق درگیری سیستم گاباارژیک و مسیر نیتریک اکساید عمل می کند.